Farsçadaki rûze kelimesinin türkçeleşmiş hali oruç’tur.Arapçası savm ve sıyamdır. Hicretten bir buçuk yıl sonra Şaban ayında farz kılınmıştır.
Not : Gündüz ve gecenin teşekkül etmediği bölgelerde oruç süresi, buralara en yakın normal bölgelere göre belirlenir.
Orucun Farz Kılınışı
İslam’ın beş şartından biri olan oruç, hicretten bir buçuk sene sonra şabân ayının onuncu günü farz kılınmıştır.
Ramazan orucunun farz kılınışının delili; kitap, sünnet ve icmâ’dır.
Orucun Farz Kılındığını Bildiren Ayeti Kerime :
“Ey iman edenler! Sizden öncekilere oruç farz kılındığı gibi, size de farz kılındı. Umulur ki (günahlardan) korunursunuz.” (Bakara Sûresi, 183)
Gazzali Orucun Üç Derecesinden Bahseder ;
Avam Orucu (sıradan insanların orucu): Bu, mide ve tenâsül uzvunu şehvetlerden sakındırmaktır. Yani yemek, içmek ve cinsî münasebette bulunmaktan sakınmaktır.
Havas Orucu (Özel kişilerin orucu) : Kulak, göz, dil, el, ayak ve sâir âzaları günah-lardan uzak tutmaktan ibarettir.
Ahass´ul-Havass´ın Orucu (Daha özel kişilerin orucu): Kalbi, dünyevî düşüncelerden tamamen arındırıp Allah´tan başka herşeyi kalpten uzaklaştırmaktır.
Hanefilere göre farz , vacip ve nafile çeşitlerine ayrılır.
Farz Oruç ; Muayyen farz , bu ramazan orucudur , zamanı önceden belirlenmiş olduğu için muayyen oruç adını alır.Mazeretli veya mazeretsiz olarak tutulmaması durumunda kaza edilmesi yine aynı şekilde farzdır. Zıhâr,yanlışlıkla ve kaza ile adam öldürme, hacda iken vaktinden önce tıraş olma (halk) yemin için tutulacak olan kefaret oruçları da farz oruç kapsamındadır ancak bunların belirli bir zamanı olmadığı için böyle farz oruçlara ğayri muayyen farz oruçlar denmiştir.
İmam Şafii kazaya kalan orucun aynı yıl içinde kaza edilmesi gerektiğini söylemiştir.
Vacip Oruç ; Nezir (Adak) , kişinin dinen yükümlü olmadığı bir abadeti yapmayı kendisi için bir yükümlülük haline getirmesidir. Vacip oruçlarda muayyen ve ğayri muayyen olarak ikiye ayrılır , Nezredilen itikaf orucuda belirli günde tutulacağı için muayyen vacip sayılır, orucun tutulacağı gün belirtilmemişse ğayri muayyen vacip olur. Başlanmış nafile orucun bozulması durumunda kaza edilmesi Hanefilere göre vacip Malikilere göre farz Şafii ve Malikten başka bir görüşe göre nafile orucun kazası gerekmez.
Nafile Oruç ; Nafile oruçların , sünnet, müstehap, mendup veya tatavvû olarak adlandırıldıkları da olur.
TATAVVU ANLAMI NEDİR ?
Farz ve vâcip olmadığı halde, fazla sevap için nâfile olarak yapılan ibadetlere “tatavvu” veya “nafîle” adı verilir.
