Din eğitimi: Dini bilgi,duygu ve değerlerin insanlara kazandırılması,
Din hizmetleri: Dini uygulamaların yerine getirilmesi ile ilgili çalışma alanlarıdır. Bu alanlarda devlet tarafından organize edilen çeşitli çalışmalar yürütülür.
Dini iletişim: Din konulu mesajlar içeren iletişimlerdir. Bunlar; sosyal hayatta ve aile hayatında kendiliğinden gelişen sohbet, konuşma ve tartışmaların dışında tamamen din eğitimi ve hizmetleri alanlarında yoğunlaşmaktadır.
*Din eğitimi ve din hizmetleri alanlarındaki iletişimler,insanların dini bilgi edinmelerini, dini tutum,davranış ve anlayış kazanmalarını sağlamaya yönelik iletişimlerdir. Din eğitim ve öğretimi amaçladığı için bu çalışmaların tamamı akademik dini iletişimler olarak değerlendirilir.
Akademik dini iletişim: Dini bilgi, duygu,tutum,davranış kazandırma amacıyla girişilen iletişimlere denir.Bu iletişimde yazısal,sözel,nesnel ve duygusal iletişim becerileri yerine göre ve etkin bir şekilde kullanılır.
*Dini iletişimlerde ki yanılsamalar, insanların manevi dünyaları ve onunla ilgili davranış ve yaşayışları konusunda telafisi olmayan olumsuz sonuçlar verir.
İlişkisel dini iletişim: Din hizmetleri,insani ve manevi yönü en güçlü insan ilişkileri kapsamına girer.
Toplumda üstlendikleri rol ve bulundukları konum sebebiyle din hizmeti yürüten görevliler hakkında değer tutum ve davranış beklentisi oluşur. Din hizmeti yürütenlerin kişilikleri,davranışları insanlarla ilişkileri,en etkin iletişimleri sağlamaktadır.
Din hizmetlerindeki ilişki ve iletişimlerin şu esaslara uygun olması gerekir.
1- Otoriter ve buyurgan davranmamak
2- Usandırıcı ve bıktırıcıda olmamak ,
3- Dostça,samimi ve hasbi davranmak
4- Esnek olmak, takıntı ve sabit fikirlerden uzak durmak.
5- Gereksiz ve ilgisiz söz ve davranışlardan kaçınmak.
6- Dini grup normları ile çatışma ve ya uyuşma çabası içine girmemek.
7- Eleştirici, sorgulayıcı, yadırgacyıcı davranmamak.
Not= Dinin eğitimi ve öğretimi amacıyla kurulan iletişimlere akademik dini iletişim denir. Belletme, kavratma, ikna etme, özümsetme çabası var.
Din hizmetleri yürütmek üzere kurulan ilişkilerdeki iletişimlere ilişkisel dini iletişim denir. Yasal, insani, manevi yöndeki tutum ve davranışlar önem kazanır.
Dini iletişimde kaynak ve özellikleri:
Dini iletişimde kaynak-din öğretimi görevi ve din hizmetleri yürüten ve bu görevler gereği insanlarla iletişime giren kişidir.Kaynak, iletişim sürecinin en önemli unsurudur.
a-Kaynağın kişisel özellikleri:
1-Güvenirlik: Kişinin dürüstlüğü, samimiyeti, bilgi birikimi, konusuna hakimiyeti yetenek ve yeterlilikleriyle ilgilidir.
2-İnanılırlık: Kişinin bütün söz ve davranışlarında tutarlı olmasıdır.
3-Uzmanlık: Kişinin bir konu üzerinde derinlemesine bilgi, beceri ve deneyim sahibi olması demektir. Bilgi zenginliğinin yanında, bu bilgilerin kime, ne ölçüde ve nasıl anlatılacağı hususunda belli teknik birikime de ihtiyacı vardır.
4-Çekicilik: Dinleyenler tarafından sempatik, cana yakın, anlayışlı ve kendilerinden bişri gibi görülen konuşmaların çekiciliği yüksektir.
b-Kaynağın iletişim becerisi
Okulda, camide ve toplumda sağlıklı dini iletişimler kurup insanlara olumlu dini tutum, anlayış ve davranışlar kazandırabilmek, kaynağın iletişim becerisine bağlıdır.
1-Süreç yöntemi
-İletişim amacının belirlenmesi
-Mesajların muhattaba uygun şekilde düzenlenmesi
-Mesajların algılanabilir ve anlaşılabilir amaçlarla iletilmesi
-Muhattabın mesaja tepkisi gözlenerek geri bildirimin alınması
-Geribildirim değerlendirilerek düzeltme ve ya doğrulama yapılması
İletişimde süreç yönetimi ancak bilgi, yetenek ve tecrübe üçlüsü ile başarılabilir.
2-İletişim tarzı
Bir kişi yeni katıldığı bir çevrede, önce giyim kuşamı, konuşma tarzı, tutum ve davranışları ile bir izlenim bırakır.
*Kişinin çevresi ile yoğum ilişkilere ve çok yönlü iletişim sürecine girmeksizin insanlarda bir izlenim bırakmasını sağlayan özelliklerin onun iletişim tarzını oluşturur.
*Bir öğretmen, aile ortamındaki iletişim tarzını olduğu gibi sınıf ortamına taşıyamaz, sınıf içinde öğretim ortamının gereklerine uygun bir iletişim tarzını geliştirip uygulamak durumundadır.
Dini iletişimde mesaj
Dini mesaj: Allah’ın insanlara bildirdiği inanç, bilgi, duygu ve davranışlara dair öğretilerdir.
Dini mesajın düzenlenmesi, iletişimde ciddi yeterlik ve yetkinlik gerektiren bir iştir. Din hakkında konuşan herkesin gerekli yeterliklere sahip olması bir sorumluluktur.
Dini iletişimlerde mesaj, mahiyeti ve muhataba sağlayacağı kazanım itibariyle zihinsel mesaj, duygusal mesaj ve edimsel mesaj diye üçe ayrılır.
Zihinsel mesaj: Anlama ve kavrama yönelik bilgileri ve anlamları içerir. Bu tür mesajlar deliller getirilerek, ilişkiler kurularak, örnekler verilerek ikna edici tarzda iletilir.
Duygusal mesaj: Duyguların yönlendirilmesine, iletişim amacı doğrultusunda sevgi, bağlılık , güven, ümit, endişe vb. tutumlar geliştirmeye yöneliktir. Bu tür mesajlar duygusal iletişim, yöntemleriyle iletilir.
Edimsel mesaj: Yaşantıları değiştirmeye, şekillendirmeye yöneliktir. Bu tür mesajların iletilmesinde en etkili yol ilişkisel iletişimler kurmaktır.
Dini mesajın özellikleri:
1- Mesaj dini açıdan doğru ve anlamlı olmalıdır
2- Kolay anlaşılır olmalıdır
3- Muhatabın ihtiyaçlarına uygun olmalıdır.
4- Dini amaca uygun olmalıdır.
5- Düzenli, sistemli ve hiyerarşik olmalıdır.
Dini iletişimde araçlar:
İletişim amacını gerçekleştirmek üzere belirlenen iletiyi alıcıya taşıyan sembollere iletişim araçları denir. Araçlar; konuşma dili, beden dili, resimler, şekiller, grafikler ve işaretlerdir.
Dini iletişimde konuşma dilinin kullanımı:
Konuşmacının uyması gereken kurallar:
1- Konuşmada dil kurallarına riayet edilmeli
2- Seçilen kelimeler kast edilenin dışında başka anlamlara gelmemeli
3- Kelimeler düzgün telaffuz edilmeli, birbirine karıştırılmamalı
4- Önemli cümleler vurgulu söylenmeli ve gerektiğinde tekrar edilmeli
5- Her cümle tek başına anlamlı bir bütün oluşturmalı
6- Çok uzun, karmaşık ve birleşik cümlelerden kaçınılmalı
7- Sözler, ses tonlamaları ile jestler ve mimiklerle desteklenmeli.
Dini iletişimlerde din dili ve özellikleri
Din dili, bir dine inananların dini anlayış ve kavrayışlarını, hayatına yön veren dini tutum ve davranışlarını anlatan sosyal dilin özgün bir şeklidir.
Din dili bilimsel dilin deneysel doğrulama ölçülerine ihtiyaç duymaksızın akıl yürütme, ontoloji, determinist çıkarımlar gibi zihinsel ikna yöntemleri ile yetinir.
Dini bir ifadenin tutarlı olmasını sağlayan şey o ifadenin kendisi ile birlikte tamamlayıcılarının kast edileni tam olarak anlamamıza imkan vermesidir.
Dini iletişimde beden dilinin kullanımı:
Bedenin sesiz dilinin anlattıkları, insanlar tarafından sözlerin anlattıklarından daha güvenilir bulunmaktadır.
Beden dili görsel araçlar olarak muhatabın görme duyusuna hitap ettiği için bıraktığı izler daha kalıcıdır.
Beden dili, fonksiyonu ve kontrolü edilebilirliği açısından fizyolojik olan ve olmayan olarak ikiye ayrılır:
Fizyolojik olan(sınır dili): metabolizmanın bütün davranışları
Fizyolojik olmayan: Saç,bıyık düzeni,takılar,giyim-kuşam
Sinir dilinin kontrolü:Yüzün asıklığı,kaşların çatıklığı,titrek ses düşük omuz,soluk beniz
Kılık ve kıyafetler:Giysi vücudu gizler ama kişiliği açığa çıkartır. İçinde bulunduğumuz toplumun hassasiyetlerini ve genel kabullerini dikkate alarak kendimize ve konumumuza uygun olanı tercih etmeliyiz.
