Her çocuk fıtrat üzere doğar.
Fıtrat: İnsanın dini gelişimi için gerekli olan öz fıtrat hali çocuk konuşmaya başlayıncaya kadar devam eder. 2 yaş civarıdır. Bu yaş tatbiki olarak eğitimin başladığı yaştır.
2-6 yaşları arası ilk çocukluk dönemi olarak kabul edilir. 2,5-3 yaşlarında dini dini sorulara ilgi başlar. 4-5 yaşlarında bu ilgi doruğa ulaşır.
Yaşanılan dünyaya olan ilgi ve bu dünyanın sırlarını merak duygusu güçlüdür.
Çocuğun dini gelişiminde dini duygu ve düşüncenin gelişmesiyle birlikte çocuğun bedensel, duygusal, dilsel, bilişsel ve sosyal gelişimi doğrudan etkilidir.
Anne en önemli dini ve ahlaki özdeşleşme objesidir.Ana-babası demokratik tutuma sahip olan çocuklar daha olumlu ve sağlıklı bir benlik kavramı geliştirir.
Eğitimci ya da anne-baba çocukta görmek istedikleri davranışları kendisi sergilemelidir.
Çocukların sorularına verilecek cevaplarda şu hususlara dikkat edilmelidir:
1- Çocuk neyi sormuşsa ona cevap verilmeli, soruyu sordurtan sebepler öğrenilmeye çalışılmalıdır.
2- Anne-baba cevaplandırmakta zorlandığı soruları geçiştirmemeli, bir bilene sormalı ya da araştırıp öyle cevap vermeli.
3- Çocuğun sorduğu her soruyu, din öğretimi için bir fırsat bilerek doğrudan Allah ile ilişkili olarak cevaplamak da doğru değildir.
Çocuğa Allah’a iman öğretimi yapılırken, önce yarattıkları hakkında bilgiler verilmeli, yaratılış süreci tanıtılmalı, çocuğun çevresine olan ilgi ve dikkati sürekli canlı tutulmalıdır.
Son çocukluk döneminde çocuk öğrenmeye daha yatkın hale gelip öğrenme çağı olarak isimlendirilir.
Bu dönemde 7 yaş dahil Allah’a güven içinde inanırlar. 7-9 yaşlarında dua ve namaza karşı ilgi ve merakları 10-12 yaşlara göre daha canlıdır.
7 yaşından itibaren Allah’ın her yerde oluşu, biraz daha anlaşılır hale gelir.
İlk çocukluk döneminde şeker,oyuncak istemek için yapılan ben-merkezci(egosantrik) duaların yerini, son çocukluk döneminde, hastalık ve felaketlerden korunma isteklerini dile getiren dualar alır.
Gençlik dönemi din eğitimi:
Buluğ olayı başlangıç olarak kabul edilir. Buluğdan sonra kızlar için 14-16, erkekler için 15-17 yaşları arası ergenliğin ortaları olarak düşünülebilir. En önemli gelişim evrelerinden biridir. Yavaş yavaş sorumlulukların üstlenildiği, dini açıdan mükellef olarak kabul edildiği dönemdir.
Bu dönemde din ve ahlak konuları entelektüel ilgi ve merak alanları bakımından ilk sırada yer alır. Kendisinden başlayarak var olan her şeyin sorgulandığı, eski bir deyimle “künhüne vakıf olma” duygusunun güçlü bir şekilde hissedildiği bir dönemdir.
Gençlik dönemi soyut düşüncenin başladığı evredir. Bu düşünce sayesinde din gerçeğini daha doğru algılar. Asıl anlaşılan ve kavranılan bir dini hayat, 12-13 yaşlarında görülmeye başlar.
Gençlik dönemi din eğitiminin ilkeleri:
1- Çocukluk dönemi yaşantıları ve eğitimi, gençlik dönemi için bir temel oluşturmalıdır.
2- Gençlerin din eğitiminde sosyal ortamların ve dini kurumların önemi unutulmamalıdır.
3- Gençlerle arkadaş olabilmeli ve onlara arkadaşça davranılmalıdır.
J.J. Rousseau; ”Gençlik döneminde arkadaşlığın sesi kadar insan kalbini müteessir ve hassas yapan başka bir kuvvet yoktur.”
4- Gencin bağımsızlık duyguları desteklenmeli, sağlıklı bir özgürleşme süreci yaşamasına yardımcı olunmalıdır.
5- Gençlik döneminde din eğitimi, dinin ruhunu ve gencin gelişim özelliklerini bilen kişiler tarafından verilmelidir.
6- Gencin doğrudan davranışları hedef alınmamalıdır.
7- Gencin yetişkin bir birey olarak kabul edildiğini gösterecek bir konuşma tarzı ve davranış biçimi benimsenmelidir.
8- Gençler tarafından sorulacak sorulara verilecek cevaplarda dikkatli olunmalıdır.
9- Gençlerle etkili bir dini iletişimin kurulabilmesi için, iletişim ağını alt üst eden davranışlardan ve ifadelerden kesinlikle kaçınılmalıdır.
10- Gençlerin karşısında iyi birer öğütçü yerine, iyi bir dinleyici olunmalıdır.
Yetişkinlik dönemi din eğitimi:
ilk-orta-son yetişkinlik(yaşlılık) olmak üzere 3 safhada incelenir.
İlk yetişkinlik: (genç yetişkinlik) 18-22 ile 35-40 yaşları arasını kapsar. İnsan hayatının yoğun olduğu dönemdir.
Dini hayatta dengelenme görülür. Kısa süreli bir soğukluk yaşanabilir. Dini pratiklerin yerin getirilme oranında bir düşüş yaşanır.
Orta yetişkinlik: 35-40 ile 55-60 – dine ve dini pratiklere ilgi artar. 40 yaş dönüm noktası kabul edilir. Hayatın yeni muhasebesi yapılır.
Son yetişkinlik: (yaşlılık) 55-60 ve sonraki yılları kapsar. Din en üst noktaya ulaşır. Hem duygular hem de zihin daha yerleşik bir hal alır.
Biyolojik, fizyolojik ve psikolojik bakımından önemli değişiklikler yaşanır.
Yetişkinlik dönemi din eğitimini ilkeleri:
1- Problem merkezli bir öğretim tarzı benimsenmelidir. Öğretim konularının seçiminde, bireysel ilgi ve ihtiyaçlar yanında toplumsal sorunlar da dikkate alınmalıdır.
2- Dini konular, soyut bir anlatım tarzında sunulmak yerine örnekler, hikayelerle daha somut bir hale getirilmelidir.
3- Yetişkinlerin değer ve anlam duyguları beslenmelidir.
4- Öğretim zamanı ve süresi konusunda esnek davranılmalıdır.
5- Yetişkinlerin dini etkinlikleri ve katılımları teşvik edilerek, özellikle ileri yaşlarda toplumsal ilişkileri canlı tutmaya çalışılmalıdır.
6- Özellikle yaşlı bireylerin, değişime ayak uydurmada zorlandıkları gerekçesiyle eğitim etkinliklerine katılma fırsatları engellenmemeli aksine motive edilmelidir.
7- Yetişkinlerin ölüm bilinci kazanmalarına yardımcı olunmalıdır.
