1- Niyet ; Zekatın geçerlilik şartları yerine getirilebilmesi için Niyet’in zekat teslim edilirken yapılması gerekir. Ancak kolaylık olması için zekat malı ayrıldığında da yapılabilir.Zekat verilirken hükmen niyet edilmesi de yeterlidir.
Hanefi mezhebinde müfta bih (kendisiyle fetva verilen) görüşe göre, zekat memuru zekatı açık mallardan zorla almış ise, mükellefin üzerinden zekat borcu düşer. Ancak gizli mallardan zorla zekat alındı ise, mükellef niyet etmemiş ise, zekat borcu düşmez.
Şafiiler çocuk ve akıl hastalarının zekat vermeleri gerektiğini söylemişler ve bunların zekatı veren vasilerin onlar adına niyet etmeleri gerekir.
Malikilere göre, mükellef zekat malını ayırırken, bu malın verilmesinden az önce veya verilirken niyet edilmesi caizdir. Hanbelilerin görüşü de buna yakındır.
2-Temlik ; Zekatı ona mükellef olanlara vermek yani onların mülkiyetine geçirmek (temlik) şarttır.Bir kimse zekat niyeti ile fakir birisinin karnını doyursa bu zekat yerine geçmez ancak bunun yerine onlara gıda maddesi verilmesi ile zekat geçerli olmuş olur.Klasik İslam hukukçularının çoğunluğuna göre cami okul yol köprü çeşme yapımı gibi hayır kurumlarına zekat verilmeyeceğini söylemişlerdir.Günümüzde yoksullara ve acizlere bakmak için hayır kurumları oluşturulmuştur bu kurumlara verilen mallar zekat sayılır vekaleten temlik gerçekleşmiş olur.
Zekat usûl (baba,anne,dede,nine) ve furûa (çocuk,torun) verilmez. Çünkü bunlar arasında sıkı bir mülkiyet bağı bulunur ve temlik tam gerçekleşmiş sayılmaz.Aynı şekilde kişi zekatını karısına da veremez Ebu Hanife’ye göre kadın da kocasına veremez.
Fakir bir kimsede alacağı olan zengin kişi fakire ” alacağımı sana zekat olarak veriyorum ” dese temlik ‘i şekli manada ele alanlara göre zekat gerçekleşmez ancak temlik ‘ i geniş manası ile ele alanlara göre gerçekleşmiş olur.
Fakir bir kimse zengin alacaklısına ‘ bana zekatını ver sana borcumu ödeyeyim dese ‘ zengin de zekatını ona verse zekatı gerçekleşmiş olur. Fakir kimse aldığı zekatla borcunu ödemek zorunda değildir.Ama verirse borcunu ödemiş sayılır.
Zekat zenginlere ve onların küçük çocuklarına verilmez.Zenginin yetişkin çocuğu nafakası babasına da ait olsa böyle değildir zekat verilebilir.Zengin kişinin fakir karısı da böyledir. Zekat peygamber efendimizin soyundan gelen Haşim oğullarına da verilmez.
