Şiiliğin en önemli kolu İmamiyye’dir.
İran , Irak , Azerbeycan, Bahreyn’de nüfusun çoğunluğu İmamiyye mezhebinden
İran’ın resmi mezhebidir.
Bu mezhebe verilen isimler:
isna aşeriyye: 12 imamı kabul ettikleri için
İmamiyye: İmamlara iananmayı imanın şartı saydıkları için
Caferiyye: itikad , ibadet ve muamelatta imam Cafer Sadıkın görüşlerine dayandıkları için
Ashabul intizar: (bekleyiciler)- 12 imamın gelişini bekledikleri için
Kaimiyye: 12. İmam için kullanılan kaim(var olan) ünvanına nisbetle
Muhalifleri Rafıza, Rafıziyye demişler (Zeyd b.Ali’yi bırakıp gittikleri için)
Şiilik siyasi istikamette oluşmuştur. 2 kola ayrılır
1.Kol
Muhtar es Sakafi hareketinden başlar – İbnül Hanefiyye (Az.Alinin oğlu) – Ebu Haşimin vasiyetiyle Haşimilerin imamlığını tanırlar
2.Kol
Muhalif hareketten kaçınan ılımlı kol. Hasan – Hüseyin-Zeynel Abidin liderlik silsilesini izleyen grup
Şiiliğin siyasi cephesi dini cephesinden önce teşekkül etmiş.
Siyasi teşekkül: Kerbeladan sonra artaya çıkan, Tevvabun ve Muhtar hareketleri ile doğmuş.
İmamiyye’nin isnad ettiği ilk ciddi farklılaşma Cefer b.Sadık döneminde ortaya çıkmış.
Abbasi halifesi Memunun Ali Rıza’yı veliaht tayin etmesi İmamiyyenin iammet nazariyesinin teşkkülünde dönüm noktasıdır.
İsna aşeriyye: 11.İmam Askerinin gaybette (gizlice) bir çocuğu olduğunu ileri süren kesim
Hz Ali , Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer’in müftüsü olarak tarihe geçmiş
Tebük Gazvesine Efendimiz’in isteğiyle katılmış
Hz.Ali’ye atfedilen isimler: Emirul müminün, Aliyyul Murtaza, Ebul Hasan, Ebu Furab ,Esdullahil Galib
Hz.Hüseyinin lakabı eş Şehid’dir.
Zeynel Abidin: Hz.Hüseyinin küçük oğlu .İbadet edenlerin süsü anlamına gelir.
Şii rivayetlerde Muhammed el Bakır; Mezhebin dini ve hukuki öğretilerinin başlatıcısı , oğlu Cafer Sadıkla birlikte İmamiyye Şiasının kurucusudur.
Hanefi kaynakları Ebu Hanife’nin Bakırın öğrencisi olduğunu kaydeder
Cafer Sadık: 12 İmamdan literatürde en çok bahsedilen kişi
Suyuti: İmam Sadık ‘ın ‘’Ebu Bekir ve Ömer’i hayırla anmayan kimseden uzağım,, dediğini ifade eder.
İmamiyye şiası kendisinden bahsederken Caferiyye ismini kullanmış.
Halife Mansur tarafından zehirlenmiş.
Ali er Rıza’nın türbesi İranın büyük şehirlerinden Meşhed’dedir.
Gaybet dönemi Hasan el Askerinin oğlu Muhammed Mehdi ile ilgili
İmamiyye kelamcıları, inanç sisteminin bütününü Muhammed el Mehdi üzerine bina etmişler
İntizar: İmam Mehdi’yi bekleyiş
12.İmamın ortaya çıkmaması Şia’nın İmametten yoksun kalarak hayattan çekilmesine yol açmış
Gaybeti suğra: 68 yıl sürmüş -4 sefir yazılı emir ve tavsiyeler getirmiş
Tevki: İmamdan getirilen yazılı emir ve tavsiyeler
İmamiyye’ye göre , Ulemanın imamın dolaylı temsilcisi olabilmesi için sadece iki ön şart gerekir= 1-ilim 2= adalet
Sahabeye güvensizlik var. İmamların söz , fiil ve takrirlerini sünnet kapsamına almışlar.
16.asırda İmamiyye Şiiliği İran’ın resmi mezhebi olmuş.
İmamiyyenin muteber saydığı hadis külliyatı itikad ve fıkha dair eseler Büveyhiler zamanında telif edilmiş.
Ahbarilik: Kitap , sünnet, icma, ve akıl delillerinden sadece imamların ahbarını nihai delil olarak kabul ettikleri için bu adı almışlar. Safeviler döneminde ekol haline gelmiş.
Usulilik: Kitap , sünnet, icma ve akıl delillerini kabul eder.
Muharrem ayinleri Büveyhiler döneminde başlatılmış
Tuğrul Bey döneminde Sunnilik yüceltilmiş, Şiilik sapkın bir mezhep olarak kötülenmiş.
Nadir Şah İmamiyye- Caferiyye’yi 5. Mezhep olarak kabul ettirmeye çalışmış, başarılı olalamış
Merceiyyet- dini liderlik
Muhammed Şah 1963’de Ak devrimini yapmış. Şii ulemanın maddi güç ve ekonomik bağımsızlığı kırılmış.Şii ulemayı en çok toprak reformu rahatsız etmiş.
1979’da referandumla kabul edilen anayasa İran’ı bir İslam Cumhuriyeti , Meshebini de İsnaaşeriyye olarak belirledi.
İmamiyye’ye göre din iki şekilde ele alınır.
İmamet imamiyye’ye göre en önemli inanç esasıdır. Nübüvvet nasıl Allah’ın lütfu ise imamın varlığı da Allah’ın lütfudur
İmamın en önemli özelliği onun ismetidir.
Ehli sünnet ismet özelliğinin yalnız Peygambere ait olduğuna inanır.
İmamiyye’ye göre İmama inanmamak Peygamberi terk , O da Allah’ı terktir.Dolayısıyla şirktir.
Bilgi bakımından İmamlar Hz.Peygamber hariç diğer peygamberlerden üstündür.
İmamiyye İmamların Allah tarafından nas ve tayin yoluyla belirlendiğine inanır.Zeydiyye’ye göre Hz. Peygamber sağlığında şahıs belirtmemiş Gaib imam fikrini reddederler.
Mead: Ölümden sonra ahret hayatının hak olduğu esasıdır.
Bas: yeniden diriliş günü
Recat: dönüş. Allah ölenlerin bir bölümünü öldükleri surette dünyaya getirecek
Beda: zuhur etmek. İnsanın yapmayı düşündüğü işten vazgeçip başka bir şekilde davranması
Takiyye: Korunmak, sakınmak, insan can ve mal güvenliği için sahip olduğu inancını saklayıp aksini söyleyebilir.
On dört Masum: Hz.Peygamber ,Hz.Fatıma ve 12 İmam
İmamiyyenin kütübü erbeası vardır
Hz. Peygamberden ancak ehli beyt kanalıyla gelen rivayetlere uyar.Diğer ashabı adaletli saymaz.
Caferiler abdestte ayakları yıkamaz su ile mesheder. Mest üzerine mesh caiz değil.
humus: zekattan ayrı bir mali ibadet .zekat almaları haram olan ehli beyt mensuplarına tevdi edilir.
Ezanda Muhammedün Rasulullahtan sonra Alıyyun Veliyullah. Hayyalel felahtan sonra ala hayril amel ilevesi yaparlar.
Muta nikahını uygun görürler : Cemaatle teravih kılmak meşru değil.
5 vakit namaz 3 vakitte cem edilir. Seferiliğe bakılmaksızın
Kıyamdayken Malikiler gibi, ellerini bağlamazlar.
Secdenin toprak cinsinden bir madde üzerine yapılması gerekir.
