Cemaatle namaz kılmanın hükmü
Hadislerden veya ilgili ayetlerden yola çıkarak;
Hanbelîler’e göre farz-ı ayın (erkekler için)
Şafiilere farz-ı kifaye olduğunu söylemişlerdir.
Hanefi ve Maliklere göre, cuma namazı dışındaki namazları cemaatle kılmak müekked sünnettir.
Hanefi ve Şafiilere göre cemaatin olması için imam ve ona uyan olmak üzere iki kişidir, bu uyan kişi (mümeyyiz) çocuk olabilir.
Kadınların mescide gitmeleri ve saf düzeni
Peygamberimiz kadınların mescide gidebileceklerini ancak evlerinde yapılan ibadetin daha üstün olduğunu bildirmiştir.
Klasik dönemde kadınların camiye gitmesine pek sıcak bakılmamıştır. Ebu Hanife’ye göre serkeşlerin, kötü niyetlilerin, uykuda olması sebebiyle sabah, akşam ve yatsı namazlarına camiye gitmelerinde bir sakınca yoktur demiştir. İmameyne göre yaşlı kadınlar bütün vakitler camiye gidebilirler. Sonraki Hanefi fakihlerine göre ise zamanın bozulmasından dolayı yaşlı kadınlarında cuma ve bayram namazlarına gitmeleri mekruh olarak görülmüştür. Şafii ve Hanbeliler ise, ister yaşlı ister genç olsun güzel ve gösterişli olan, Malikiler de erkeklerin ilgi duymadığı yaşlı kadınların bile camiye gitmeleri mekruhtur.
Not : Günümüzde dışarıda örtülü, örtüsüz insanlar olduğundan dolayı bayanların camiye gidip cemaatle namaz kılmasında bir sakınca yoktur.
Saf düzeni ve kadının namazda erkeğin hizasında bulması
Kadınlar için saf düzeni ilmihaller de “muhazâtü’n-nisa” terimiyle ifade edilir.
İmama uyacak kişi bir kişi ise imamın sağına geçer soluna veya arkasına geçmesi sünneti terk ettiğinden dolayı mekruhtur. İmama uyacak bir kadın ise arkasına geçer. Cemaat çok olursa saf düzeni imamın arkasına erkekler, erkeklerin arkasına çocuklar, çocukların arkasına ise bayanlar durur.
Hanefi mezhebi kadın ile erkek yanyana namaza dursa kadının namazı olur, erkeğin namazı olmayacağını söylemişlerdir. Hanefilere göre bu durumda namazın bozulmasının nedeni, duruş düzeni (tertibul makam) farzını terkedilmiş olmasıdır. İmamın önünde namaz kılan kişinin namazı olmaz.
Muhazatta erkeğin namazının geçersiz olmasının şartları ;
Cemaate namaz kıldıran imam, kadınlarında imamı olmaya niyet etmiş olmalıdır.
Erkekten ileri veya hizasında namaz kılan kadın ergenlik çağına gelmiş veya yetişkin bir kız olmalıdır. Bu kadının akraba, hanım veya yabancı bir kadın olması neticeyi değiştirmez.
Muhazat bir rükûn süresince devam etmelidir.
Muhazat rükûnlu ve secdeli namazda olmalıdır.
Erkek ve onun hizasında bulunan kadın aynı namazı birlikte cemaat etmiş olmalıdır. Aynı namazı kadın tek başın kılıp erkek cemaat ile kılarsa namaz bozulmaz.
Erkek ile kadının arasında bir engel bulunmamalıdır, ancak direk veya bir kişilik boş yer varsa muhazat namaza zarar vermez.
Yönelinen cihetlerin aynı olması gerekir, farklı olursa muhazat konusu olmaz.
Erkeklerin önünde kadınlar saf tutsa erkeklerin hepsinin namazı bozulur. Erkekler arasında 3 kadın bulunsa bunların sağ ve solundan birer erkek arkalarından her 3 erkeğin namazı bozulur. Ama iki kadın veya bir kadın bulunursa sağ ve solundan birer erkeğin arkalarından iki veya bir erkeğin namazı bozulur. Namazı bozulan erkekler birer engel (hâil) durumunda oldukları için diğerlerinin namazı bozulmaz.
İmam-ı Şafii böyle durumlar da erkeğin namazına zarar vermeyeceği görüşündedir.
Cemaate gitmemek için geçerli sayılan mazeretler ;
Hastalık, âlimler teyemmümü mübah kılacak şekilde olması gerektiği şeklinde bir ölçü getirmişlerdir.
Korku, olumsuz hava şartları, abdestin sıkışık durumda olması, ilmi araştırma ve eğitim öğretimle meşguliyet, bedeni arızalar.
