Fıkıhta Maddi kirlilik “necaset”, Hükmi kirlilik “hades” olarak adlandırılmaktadır. Bu terimleri zaten ilk konumuz olan Maddi ve Hükmi Temizlik konusunda yer vermiştik. Burada bunların detaylarına dayanacağız.
Hakiki ve maddi pislik manasına gelir, kısacası görünen pisliklerdir.
Maliki ve Hanbelilere göre eti yenen hayvanların dışkısı necis değildir.
Şafiilere göre eti yenen hayvanların dışkıları necisdir.
Hanefiler’de ise tavuk,kaz gibi hayvanların dışkıları necaset-i galiza (büyük pislik) sığır koyun geyik gibi hayvanların dışkıları ise necaset-i hafife ( hafif pislik ) dir.
Necaset-i galiza : Katı ise 3.5 gram (1 dirhem ) sıvı ise avuç içi kadar ve fazlası namazın sıhhatine engel olur.
Necaset-i hafife : Bir uzvun dörtte birine bulaşması namazın sıhhatine engel olur.
At eşek ve katırın idrar ve dışkısı ile atmaca kartal güvercin gibi hayvanların dışkıları necaset-i hafife dir. Hayvanların bedenleri necis olmayıp idrar ve dışkıları etlerinin hükmüne göre ağır ve hafif pislik olarak ayrılır ( domuz ve köpek de ihtilaf vardır )
Hanefiler domuz derisi Şafiiler domuz ve köpek derisi hariç tutarak hayvanın derisinin tabaklanarak temiz olacağı hükmünü vermişlerdir. Hanefiler’e göre hayvanın kac olmayan diş , boynuz , kemik gibi bölümleri temizdir. Hanefiler ve Malikiler’e göre meni necis olsa da kuruyunca ovalamakla temizlenir.
İstibra : Küçük abdestten sonra idrar yollarında kalan sızıntıları temizleme
İstinca : Büyük abdest bozulduktan sonra yapılacak olan temizlik.
İstinka : Taharetlenirken hiç pislik kalmayacağına kanaat getirmek temizlikte mubalağa yapmak.
Abdestsizlik veyahut cünüplük sebebiyle insanda meydana geldiği varsayılan hükmi kirliliğe denir.
Bu gibi durumlardan (hades) su olduğu zamanlarda abdeste veya gusül alarak, su olmadığı zamanlarda ise teyemmüm alarak temizlenebilmektedir.
Genel olarak Hanefi ve Maliki mezhepleri necaseti temizleme konusunda sosyal şartlar ve ihtiyaçlar göz önüne alınarak daha toleranslı ve kolaylık sağlamışlardır. Şafii ve Hanbeli mezheplerinde ise namazın sıhhatlerine engel olur düşüncesiyle temizlik konusunda daha sıkı şartlar getirmişlerdir.
