Erkek olmak, kadınlara farz değildir. Fakat camiye gelip cuma namazı nı kılsalar öğle namazını kılmalarına gerek yoktur.
Mazeretsiz Olmak
Bazı mazeretler cuma namazını kılmamayı mübah kılar ve böyle bir mazareti bulunan bir kimseye cuma namazı farz olmaz, fakat bu şekilde cuma namazını kılarsa sahih olur ve öğle namazını kılmasına gerek yoktur.
Bunlar ;
1) Hastalık : Cuma namazına gidip de hastalığı artma durumu olan kimse veya yürümekten aciz olan kimseye cuma namazı farz değildir.
2) Körlük ve Kötürümlük : Bu durumda Ebu Hanife, Malikiler ve Şafii’lere göre cuma farz değildir. Hanbeliler ile İmameyne göre ise, kendisini camiye götürebilecek bulunan âmaya cuma namazı farzdır. Ayakları felç olmuş veya kesilmiş birisine cuma farz değildir.
3) Hürriyet : Köle ve esirler, fakihlerin büyük çoğunluğuna göre cuma namazı farz değildir, zahirilere göre farzdır.
4) İkamet : Fakihlerin çoğunluğuna göre kişiye farz olması için ikamet etmesi gerekir, seferilere farz değildir. Zühri ve İbrahi Nehai gibi bazı alimlere göre yolcu şehir halindeyken değil de, cuma kılınan yer de konaklanmış ise cuma farzdır. Zahirilere göre ise seferilerede farzdır.
Cuma Namazının Sıhhat Şartları
Sıhhat şartları, kılınan namazın sahih olabilmesi için geçerli olmasının şartlarıdır.
Yani ; Sıhhat şartları = Edasının şartları
Vakit
Hanbelilere göre cuma namazı, cuma günü güneşin bir mızrak boyu yükselmesinden itibaren öğle namazının vakti çıkıncaya kadardır. Diğer mezheplere göre cuma günü öğle namazı vaktinde kılınır. Önce veya sonra kılınması sahih değildir.
Cemaat
Hanefi mezhebinde, Ebu Hanife ve İmam Muhammed’e göre cuma namazı için imamın dışında en az üç kişinin daha bulunması şarttır. Bunlar yolcu veya hastada olsalar bu şart yerine gelmiş olur. Ebu Yusuf’a göre imamın dışında en az iki kişinin bulunması gerekir. Ebu Hanife’ye göre en azından birinci rek’atın secdesine kadar aranılan asgari sayının altına düşmemeli hiç değilse bu süre içinde imamla birlikte hazır olunmalıdır. İmameyne göre iftitah tekbiri alıncaya kadar, İmam-ı Züfer’e göre ise ikinci rek’attan sonra teşehhüt miktarı oturuncaya kadar hazır bulunmalıdır. Cemaati oluşturan kişiler daha önce dağılırsa cuma namazı geçersiz olur, öğle namazını kılmaları gerekir.
İmam Şafii’ye göre ; cuma namazı kılabilmek için akıllı, ergin, hür, erkek, mukim en az 40 kişinin olması şarttır. Buna göre bir kısmı köle, kadın olsa ya da ticaret amaçla orada olsa cuma olmaz. Ayrıca bu 40 kişinin hepsi veya bir kısmı, yazın veya kışın yada her iki mevsimde göç eden, göçebelerden oluşuyorsa bu durumda cuma olmaz. Ancak Fatiha suresini öğrenmek için gayret gösterdiği halde bunu henüz başaramamış kimseler sayıya dahil edilir. Cuma namazını kıldıran kişinin cuma namazı kıldırması durumunda kendinden başka 40 kişinin olması lazımdır. Ayrıca bu mezhebe göre namazın herhangi bir bölümde veya hutbe esnasında sayı 40 tan aşağı düşerse namaz bozulur. ( Hanbeli de Şafii gibidir. )
Maliki mezhebine göre meşhur ve tercih edilen görüşe göre cuma için cemaatin imamdan başka en az 12 kişi olması şarttır. (İmamın Mûkim olması şarttır.)
